Lista Katyńska – miasto Wronki i sąsiednie wsie
IV rozbiór Polski
W dniu 23 sierpnia 1939 r. zawarty został pakt o nieagresji pomiędzy III Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, zwany od nazwisk ministrów spraw zagranicznych obu państw, paktem Ribbentrop-Mołotow. W tajnym protokole dodatkowym do tegoż paktu zawarto ustalenia dotyczące m.in. rozbioru terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej.
W dniu 1 września 1939 r. napaścią wojsk niemieckich na naszą ojczyznę rozpoczęła się druga wojna światowa. Dwa tygodnie później 17 września na wschodnie ziemie Polski wkroczyła Armia Czerwona.
Rozkazem najwyższych władz ZSRR uwięzionych w kilku obozach specjalnych NKWD polskich oficerów i funkcjonariuszy mundurowych zamordowano w kwietniu i maju 1940 r. Trzy lata później (1943) w Lesie Katyńskim Niemcy odkryli zbiorowe mogiły polskich jeńców wojennych z obozu w Kozielsku.
W związku z tym, że w Katyniu po raz pierwszy ujawniona została wspomniana powyżej zbrodnia, zaczęto nazywać ją „zbrodnią katyńską”. Dziś nazwa ta używana jest do określenia ludobójstwa wszystkich polskich jeńców wojennych zabitych w masowych egzekucjach NKWD wiosną 1940 r.
1. Matka Boska Katyńska. Wydawnictwo podziemne (własność P. Pojasek)
Tragiczny bilans zbrodni katyńskiej
„Szacuje się, że lista ofiar zbrodni katyńskiej obejmuje co najmniej 21.857 polskich oficerów, policjantów oraz strażników granicznych i więziennych. Na tę liczbę składa się 4421 zamordowanych w Katyniu (jeńcy obozu w Kozielsku), 6311 zabitych w Kalininie (jeńcy obozu w Ostaszkowie) i 3820 rozstrzelanych w Charkowie (jeńcy z obozu w Starobielsku). Ponadto co najmniej 3435 Polaków przetrzymywanych w więzieniach zachodniej Ukrainy zamordowano w Kijowie i zakopano najpewniej w Bykowni, a 3870 osób, które trafiły do więzień zachodniej Białorusi zgładzono w Mińsku i prawdopodobnie pogrzebano w Kuropatach. W ogólnej liczbie ofiar katyńskiego mordu Wielkopolan było co najmniej 1570”. (cyt. za: Sławomir Kmiecik, „Katyń: W dołach śmierci zginęło prawie 1600 Wielkopolan”, [w:] „Głos Wielkopolski”, wyd. internetowe z 10 kwietnia 2010).
2. Okładka książki „Lista katyńska – jeńcy obozów: Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Zaginieni w Rosji Sowieckiej”, oprac. A. Moszyński, Warszawa 1989
***
Niniejsza lista stanowi zaledwie próbę odtworzenia faktycznej liczby ofiar zbrodni katyńskiej związanych z tutejszym terenem. Jej powstanie zawdzięczamy współpracy naszego muzeum z mieszkańcami Ziemi Wronieckiej oraz z różnymi krajowymi instytucjami zajmującymi się szeroko pojętą tematyką katyńską. Lista została podzielona na cztery części, z tego w pierwszych trzech wyróżniono osobne kategorie odnoszące się do związków z Wronkami i najbliższą okolicą, zaś ostatnia dotyczy osób ocalonych, które uniknęły losu tysięcy polskich jeńców wojennych zamordowanych przez NKWD wiosną 1940 r.
Na powojennym pokoleniu wronczan spoczywa zadanie ocalenia z niepamięci nazwisk przodków – oficerów Wojska Polskiego, funkcjonariuszy Policji Państwowej, Służby Więziennej i Straży Granicznej, których mogiły rozrzucone są w kilku miejscach „na nieludzkiej ziemi”. Muzeum Ziemi Wronieckiej apeluje do wszystkich tych, którzy mogą uzupełnić listę o kolejne nazwiska, o bezpośredni kontakt z placówką. Ważne jest, żebyśmy wspólnie zgromadzili wszelkie dostępne informacje, dokumenty, wspomnienia oraz fotografie. Materiały te wzbogacą wiedzę o historii, o której przez dziesięciolecia z jednej strony milczano, a z drugiej urzędowo kłamano, przypisując Niemcom sprawstwo mordu.
14 listopada 2007 r. Sejm RP poprzez aklamację w hołdzie ofiarom stalinowskiego ludobójstwa uchwalił dzień 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Jednocześnie postanowieniem Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 listopada 2007 r. wszyscy znani z nazwiska zamordowani oficerowie oraz funkcjonariusze służb mundurowych zostali awansowani pośmiertnie na kolejne stopnie.
Jedną z trwałych form uhonorowania naszych Bohaterów jest sadzenie Katyńskich Dębów Pamięci w ramach Programu „Katyń…Ocalić od zapomnienia”. Aktualnie dęby takie rosną w Nowej Wsi i Biezdrowie. Należy mieć nadzieję, że w nieodległej przyszłości będzie ich znacznie więcej.
CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM!
***
I. Pochodzący spod Wronek:
1. St. post. PP Władysław CHOJAN, syn Marcina i Marianny z Biedziaków, urodzony 22 maja 1894 r. w Ćmachowie k/Wronek. W czasie I wojny światowej wcielony (ok. 1915) do armii niemieckiej. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Od 1921 r. służył w jednostkach Policji Komendy Miejskiej w Poznaniu, m.in. w I Komisariacie. Rozkazem nr 620 z 10 sierpnia 1938 r. przeniesiony do III Komisariatu Komendy Miejskiej w Poznaniu, gdzie pełnił służbę do września 1939 r. w stopniu starszego posterunkowego. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości oraz Polską Powszechną Odznaką Sportową. W nieznanych okolicznościach po 17 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej; przebywał w obozie specjalnym NKWD w Ostaszkowie, skąd w kwietniu 1940 r. wywieziono go i zamordowano w budynku NKWD w Kalininie (obecnie Twer), następnie wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w lesie koło wsi Miednoje. Pozostawił żonę Anielę z Gawrońskich oraz dwóch synów Bolesława i Edmunda. St. post. PP Władysław Chojan został awansowany pośmiertnie na stopień aspiranta PP.
Zgłosili: Sławomir Kęsy z Ćmachowa i Bartłomiej Chojan z Poznania; dane za: P. Pojasek, „Dęby Katyńskie w Biezdrowie”, [w:] Wronki.pl – Oficjalna Strona Urzędu Miasta i Gminy Wronki, wpis z dnia 09-04-2014.
3. St. post. PP Władysław Chojan (udostępnił B. Chojan)
2. Kpt. piech. Adam KOWALCZYK, syn Jana i Józefy z Białków, urodzony 11 października 1894 r. w Nowej Wsi k/Wronek. Ukończył szkolę budowlaną. W czasie I wojny światowej we wrześniu 1914 r. wcielony do armii niemieckiej i wysłany na front zachodni. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, odbył szkolenie zawodowe, był m.in. absolwentem Szkoły Oficerskiej w Poznaniu, otrzymał awans do stopnia podporucznika i został skierowany do służby w 68 Pułku Piechoty we Wrześni. W latach 1922-1930 służył w 56 Pułku Piechoty w Krotoszynie. W 1923 r. otrzymał awans do stopnia porucznika, a 1 stycznia 1929 r. kapitana. W styczniu 1930 r. przeniesiony do służby w 7 batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza w Podświlu, województwo wileńskie. W połowie sierpnia 1939 r. powołany na stanowisko kwatermistrza 3 Pułku Piechoty KOP. Odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i innymi odznaczeniami. W trzeciej dekadzie sierpnia 1939 r., skierowany z głównymi siłami pułku KOP w okolice Suwałk nad pruską granicę. W drugiej dekadzie września, wycofujący się w kierunku południowym pułk, znajdował się we wschodniej części Polesia. Po drodze, w dniach 21-23 września, pułk stoczył bitwę z Armią Czerwoną pod Kołkami, oraz w trójkącie wsi Borowicze-Hruziatyn-Nawóz, po których został otoczeny przez wojska sowieckie i wzięty do niewoli. W dniach od 23 do 29 września kpt. Kowalczyk był przetrzymywany w budynku więzienia Powiatowej Komendy Policji w Kowlu, następnie przez więzienie w Szepietówce, dalej w Kijowie i Tiotkino, 3 listopada 1939 r. dotarł do obozu specjalnego NKWD w Kozielsku. Pod koniec kwietnia 1940 r. przekazany przez władze obozu do dyspozycji UNKWD w Smoleńsku, 30 kwietnia został zamordowany w Lesie Katyńskim. Pozostawił żonę Melanię z Błażejczyków oraz córki Danutę i Janinę. Kpt. Adam Kowalczyk został awansowany pośmiertnie na stopień majora.
Dane za: Janina Pańczakowa, Małgorzata Cichoń, „Powstańcy Wielkopolscy w grobach katyńskich”, Poznań 2010, wyd. Stowarzyszenie KATYŃ w Poznaniu (pierwsza z autorek jest córką, a druga wnuczką kpt. A. Kowalczyka).
4. Kpt. piech. Adam Kowalczyk (udostępniła J. Pańczakowa)
3. Kpt. Kazimierz MIKOŁAJCZAK, syn Jana i Antoniny z Stróżyków, urodzony 10 stycznia 1897 r. we wsi Jastrowo k/Szamotuł. W latach 1903-1911 uczęszczał do szkoły powszechnej w Jastrowie, gdzie w 1906 r. był jednym z inspiratorów strajku szkolnego w obronie modlitwy w języku polskim, za co spotkały go różne represje. Po dwuletniej prywatnej nauce języka polskiego, niemieckiego i francuskiego, wyjechał do Duisburga, gdzie po odbytym kursie handlowym pracował w banku na stanowisku księgowego. W czasie I wojny światowej w maju 1916 r. wcielony do armii niemieckiej i wysłany na front francuski. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie polsko-bolszewickiej. W 1920 r. uzyskał cenzus oficerski z zakresu szkoły średniej, następnie przeszedł I kurs oficerów gospodarczych w Poznaniu oraz 5-miesięczny kurs przeszkolenia piechoty w Grudziądzu (1922). W 1921 r. otrzymał awans na porucznika, a 19 marca 1938 r. na kapitana z funkcją (od 1935) komendanta kadry zapasowej. Pełnił służbę kolejno w Bydgoszczy, Poznaniu, później także w Równem, skąd przeniesiony został do 27 Dywizji Piechoty w Kowlu, gdzie przebywał we wrześniu 1939 r. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości i Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę. Po aresztowaniu przez sowietów w nocy z 9/10 grudnia 1939 r. był osadzony do marca 1940 r. w więzieniu w Kowlu. Zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD na Ukrainie; pogrzebany w dołach śmierci w lesie w Bykowni koło Kijowa lub w Leśnym Parku na przedmieściu Charkowa (Piatichatki) albo w Chersoniu. Pozostawił żonę Aleksandrę z Soleckich oraz córkę Jadwigę.
Zgłosił: Lech Krzyżaniak ze Starego Miasta k/Wronek; dane za: materiały osobowe kpt. K. Mikołajczaka w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie; zdjęcie na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego w Warszawie; informacje dot. aresztowania i śmierci pochodzą od rodziny.
5. Kpt. Kazimierz Mikołajczak (udostępnił L. Krzyżaniak)
4. St. post. Policji Województwa Śląskiego Franciszek PIASEK, syn Marcina i Agnieszki z Fąferków, urodzony 3 grudnia 1900 r. w Chojnie k/Wronek. Od 9 sierpnia 1919 do 15 listopada 1922 r. służył w Wojsku Polskim, w 3 Pułku Lotniczym a w Policji Województwa Śląskiego od 15 kwietnia 1924 r. Do 4 września 1924 r. służbę pełnił w Komendzie Rezerwy w Katowicach, następnie w Komisariacie w Mysłowicach (do 9 lipca 1925 r.), na Posterunku w Makoszowach, gdzie przebywał do września 1939 roku. Starszym posterunkowym mianowany 31 marca 1939 r. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. W nieznanych okolicznościach po 17 września 1939 r. dostał się do obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie, skąd w kwietniu 1940 roku wywieziono go i zamordowano w budynku NKWD w Kalininie (obecnie Twer), następnie wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w lesie koło wsi Miednoje. Pozostawił żonę Annę z Wawrzynków oraz dwóch synów Henryka i Zygmunta. St. post. PP Franciszek Piasek został awansowany pośmiertnie na stopień aspiranta PP.
Zgłosił: Mieczysław Kałużyński z Wronek; dane za: „Miednoje: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, t. 2, oprac. Z. Gajowniczek, Warszawa 2006; strona internetowa OgrodyWspomnien.pl, Miednoje – lista pomordowanych: http://www.ogrodywspomnien.pl/
6. St. post. Policji Województwa Śląskiego Franciszek Piasek (udostępnił M. Piasek)
5. Ppor. piech. rez. Edward URBAN, syn Jana i Władysławy z Fisherów, urodzony 14 września 1906 r. w Orlu Wielkim (Orle Młyn w parafii Biezdrowo), pow. międzychodzki. Ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, a następnie w latach 1926-1929 studiował na Uniwersytecie Poznańskim. W 1931 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Jarocinie. Podczas ćwiczeń rezerwy był dowódcą plutonu. Awans na podporucznika rezerwy otrzymał ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 r. oraz przydział do 58 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Dalszą naukę, z zaliczeniem jednego roku ze studiów na UP, rozpoczął 1934 r. w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu. Po uzyskaniu dyplomu nauk handlowych w 1936 r. przeniósł się do Łucka, gdzie był aż do wybuchu II wojny światowej profesorem języka polskiego w gimnazjum. W nieznanych okolicznościach po 17 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej; przebywał w obozie specjalnym NKWD w Starobielsku, skąd w kwietniu lub pierwszej połowie maja 1940 r. został przewieziony do Charkowa i tam zamordowany, następnie wrzucony do zbiorowego dołu śmierci na przedmieściach tegoż miasta. Ppor. piech. rez. Edward Urban został awansowany pośmiertnie na stopień porucznika.
Zgłosił: Grzegorz Urban z Orla Młyn; dane za: P. Pojasek, „Dęby Katyńskie w Biezdrowie”, (w:) Wronki.pl – Oficjalna Strona Urzędu Miasta i Gminy Wronki, wpis z dnia 09-04-2014.
7. Ppor. piech. rez. Edward Urban (udostępnił G. Urban)
6. Kpr. żand. rez. Franciszek ZAKRZEWSKI, syn Michała i Marianny z Hałupniczaków, urodzony 1 października 1900 r. w Oporowie k/Wronek. Uczestnik powstania wielkopolskiego i wojny polsko-bolszewickiej. Służył w 7 Pułku Strzelców Konnych Wielkopolskich. We wrześniu 1939 r. pracował na stanowisku urzędnika w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu. W 1939 r. zmobilizowany do 7 Dywizjonu Żandarmerii. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921. W czasie ewakuacji do wschodnich województw II Rzeczypospolitej, po 17 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej; przebywał w obozie specjalnym NKWD w Ostaszkowie, skąd w maju1940 r. wywieziono go i zamordowano w budynku NKWD w Kalininie (obecnie Twer), następnie wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w lesie koło wsi Miednoje. Jego nazwisko znajduje się na liście wywozowej NKWD nr 058/2 z 9 maja 1940 r., pozycja nr 59, teczka personalna nr 3578. Pozostawił żonę Joannę z Czerniaków oraz córkę Aldonę. Kpr. żand. rez. Franciszek Zakrzewski został awansowany pośmiertnie na stopień podporucznika.
Zgłosiła: Hanna Włudzik z Wronek; dane za: „Miednoje: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, t. 2, oprac. Z. Gajowniczek, Warszawa 2006; J. Pańczakowa, M. Cichoń, „Powstańcy Wielkopolscy w grobach katyńskich”, Poznań 2010 (tamże przy miejscu urodzenia błąd w nazwie powiatu)..
8. Kpr. żand. rez. Franciszek Zakrzewski (udostępniła H. Włudzik)
II. Osiedleni we Wronkach (wg bazy własnej Muzeum Katyńskiego w Warszawie):
1. Starszy strażnik Służby Więziennej Józef PADEREWSKI, syn Franciszka i Marii, urodzony 13 kwietnia 1902 w Siedlcach. We wrześniu 1939 r. służył w więzieniu we Wronkach pow. szamotulski. W 1939 r. jeniec obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie. Zamordowany wiosną 1940 r. w Twerze, wrzucony do masowego grobu w Miednoje. St. strażnik SW Józef Paderewski został awansowany pośmiertnie na stopień aspiranta SW.
Dane przekazał Tomasz Szczepański z Muzeum Katyńskiego z Warszawy (za:) „Miednoje: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, t. 2, oprac. Z. Gajowniczek, Warszawa 2006; kwerenda (na zlecenie Zakładu Karnego we Wronkach) bazy własnej Muzeum Katyńskiego; udostępnił Michał Godlewski.
2. Ppor. rez. Czesław MAJEWSKI, syn Lucjana i Albertyny, urodzony 17 lipca 1891 r. w Warszawie. Absolwent Gimnazjum Chrzanowskiego w Warszawie, słuchacz Szkoły Mechaniczno-Technicznej im. Wawelberga i Rotwanda. Ochotnik wojny 1920 roku. W 1928 r. mianowany podporucznikiem, przydzielony do 33 pułku piechoty. W latach 30. był aspirantem Straży Granicznej. Żonaty z Otylią z Janickich. W 1939 r. jeniec obozu specjalnego NKWD w Kozielsku. Zamordowany wiosną 1940 r. w Lesie Katyńskim. Ppor. rez. Czesław Majewski został awansowany pośmiertnie na stopień porucznika.
Dane przekazał Tomasz Szczepański z Muzeum Katyńskiego z Warszawy (za:) „Katyń: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, oprac. zespół J. Kiński, J. Snitko-Rzeszut, Warszawa 2000; kwerenda (na zlecenie Zakładu Karnego we Wronkach) bazy własnej Muzeum Katyńskiego; udostępnił Michał Godlewski.
3. Ppor. piech. rez. Wincenty PAULINEK, syn Hermana i Marianny z Michalskich, urodzony 14 lipca 1906 r. w Skolimowie, pow. warszawski. Absolwent gimnazjum w Warszawie (1928) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty (1930). Odbył ćwiczenia rezerwy w 35 pułku piechoty jako dowódca plutonu (1935, 1936) oraz w 7 dywizjonie taborów (1938) jako dowódca kolumny. Mianowany podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 r., z przydziałem do 35 pułku piechoty. Przedsiębiorca. Po 17 września 1939 r. jeniec obozu specjalnego NKWD w Starobielsku. Zamordowany wiosną 1940 r. w Charkowie, wrzucony do zbiorowego dołu śmierci na przedmieściach tegoż miasta. Ppor. piech. rez. Wincenty Paulinek został awansowany pośmiertnie na stopień porucznika.
Dane przekazał Tomasz Szczepański z Muzeum Katyńskiego z Warszawy [za:] „Charków: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, oprac. J. Ciesielski, Warszawa 2003; kwerenda (na zlecenie Zakładu Karnego we Wronkach) bazy własnej Muzeum Katyńskiego; udostępnił Michał Godlewski.
III. Osoby nietutejsze będące krewnymi dzisiejszych mieszkańców gminy Wronki:
1. Ppor. rez. dr med. Edmund Wacław MOENKE, syn Juliusza i Amalii z Wicherkiewiczów, urodzony 23 stycznie 1883 r. w Mińsku Litewskim. Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1920 r. zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Służył w szpitalu okręgowym w Poznaniu, w sztabie 9 Dywizji Piechoty, w 15 Pułku Ułanów i w 7 Batalionie Sanitarnym. Awans na podporucznika otrzymał 1 stycznia 1919 r. W 1939 r. był lekarzem Ubezpieczalni Społecznej w Poznaniu. Na dzień przed wybuchem wojny został zmobilizowany do szpitala w Łodzi. We wrześniu 1939 r. z kadrą zapasową 7 Szpitala Okręgowego znalazł się w Pińsku. W nieznanych okolicznościach po 17 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej; przebywał w obozie specjalnym NKWD w Kozielsku, skąd w kwietniu 1940 r. wywieziono go i zamordowano w Lesie Katyńskim. Jego nazwisko znajduje się na liście wywozowej NKWD nr 036/2 z 16 kwietnia 1940 r., pozycja nr 85, teczka personalna nr 3553. Pozostawił żonę Antoninę Moenke oraz syna Bogumiła. Ppor. rez. dr Edmund Wacław Moenke został awansowany pośmiertnie na stopień porucznika.
Zgłosiła: Hanna Włudzik z Wronek; dane za: „Katyń: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, oprac. zespół J. Kiński, J. Snitko-Rzeszut, Warszawa 2000; Z. Cz. Wartel, „Pod butem Hitlera i Stalina. Ludność Zachodniej Wielkopolski pod okupacją niemiecką i przemocą komunistyczną (1939 – 1945 – 1956). Analizy, wspomnienia i dokumenty”, Opalenica 2009.
9. Ppor. rez. dr med. Edmund Wacław MOENKE (za: „Pod butem Hitlera i Stalina. (…)”, s. 522)
2. Ppor. piech. rez. Alojzy Franciszek POJASEK, urodzony 20 czerwca 1911 r. w Martynowie Nowym, pow. rohatyński. Absolwent Gimnazjum Humanistycznego im. P. Skargi w Rohatyniu (1930), Państwowych Kursów Nauczycielskich we Lwowie (1932) i dywizyjnego kursu podchorążych rezerwy piechoty przy 54 Pułku Piechoty (1933). Przydzielony do 51 Pułku Piechoty. W 1939 przeniesiony do 2 Pułku Strzelców podhalańskich. Nauczyciel Szkoły Powszechnej w Woli Komborskiej, pow. krośnieński. Po 17 września 1939 r. jeniec obozu specjalnego NKWD w Starobielsku. Zamordowany wiosną 1940 r. w Charkowie, wrzucony do zbiorowego dołu śmierci na przedmieściach tegoż miasta. Ppor. piech. rez. Alojzy F. Pojasek został awansowany pośmiertnie na stopień porucznika.
Zgłosił: Piotr Pojasek (gniazdem niezbyt licznej familii Pojasków jest dawna ziemia halicka); dane za: „Charków: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, oprac. J. Ciesielski, Warszawa 2003.
10. Ppor. piech. rez. Alojzy Franciszek Pojasek (zbiory Muzeum Katyńskiego w Warszawie)
3. St. post. PP Franciszek STRANZ, syn Macieja i Katarzyny z Chełminiaków, urodzony 13 maja 1885 r. w Żernikach. W policji od 1919 r. We wrześniu 1939 r. służbę pełnił w Poznaniu. W nieznanych okolicznościach po 17 września 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej; przebywał w obozie specjalnym NKWD w Ostaszkowie, skąd w kwietniu 1940 r. wywieziono go i zamordowano w budynku NKWD w Kalininie (obecnie Twer), następnie wrzucono do zbiorowego dołu śmierci w lesie koło wsi Miednoje. St. post. PP Franciszek Stranz został awansowany pośmiertnie na stopień aspiranta PP.
Zgłosili: Agnieszka Andrzejak i Sławomir Andrzejak z Biezdrowa; dane za: „Miednoje: Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego”, t. 2, oprac. Z. Gajowniczek, Warszawa 2006..
11. St. post. PP Franciszek Stranz (udostępniła Agnieszka Andrzejak)
IV. Ocaleni z obozów przejściowych:
1. St. post. PP Władysław NOWAK, syn Chryzostoma i Marianny, urodzony w 1912 r. w Kluczewie k/Ostroroga. Do 1939 r. zamieszkały w Łodzi i tam pracujący w Policji Państwowej. Po 17 września 1939 r. więziony we Włodzimierzu Wołyńskim, a następnie w obozie przejściowym w Szepietówce, gdzie dokonywano wstępnej selekcji polskich jeńców wojennych. Za radą znajomego przebrał się w kawaleryjski płaszcz i dołączył do grupy szeregowców, którzy mieli być zwolnieni do domu. Po wymianie jeńców między Sowietami a Niemcami dostał się do przejściowego obozu w Stargardzie, a potem do Neu Brandenburga, do Stalagu Zwei „A”. Z ostatniego miejsca uwięzienia jako robotnik przymusowy trafił w okolice Schwerina i tam pracował u rolnika. Po zakończeniu wojny osiedlił się we Wronkach, gdzie poślubił Stefanię z Koniecznych, z którą miał czworo dzieci Urszulę, Zygmunta, Marylę i Jerzego. Zmarł w 1993 r.
Władysław Nowak uniknął tragicznego losu jeńców pozostałych w Szepietówce, których później przewieziono do obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie, a następnie zamordowano wiosną 1940 r. w Twerze, po czym wrzucono do zbiorowych dołów śmierci w lesie koło wsi Miednoje.
Zgłosili: Sławomir Kęsy z Ćmachowa; dane za: K. Stróżyński, „Wróciłem z drogi do Ostaszkowa”, [w:] „Wronieckie Sprawy”, nr 2/1991, s. 9.
12. St. post. PP Władysław Nowak. (udostępniła M. Skrzypczak)
Oprac. Piotr Pojasek
Wronki, Wielki Tydzień A.D. 2016
Strony internetowe warte polecenia:
4. Centralne Archiwum Wojskowe
5. Instytut Pamięci Narodowej – KATYŃ 1940
7. OgrodyWspomnien.pl – Listy pomordowanych
9. „Głos Wielkopolski” – Katyń: W dołach śmierci zginęło prawie 1600 Wielkopolan
10. Szamotuły Nasze Miasto – P. Śliwa, Powstańcy z naszej ziemi, którzy zginęli w Katyniu
Wybrane publikacje:
1. „Lista katyńska – jeńcy obozów: Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Zaginieni w Rosji Sowieckiej”, oprac. A. Moszyński, Warszawa 1989.
2. Z. Cz. Wartel, „Pod butem Hitlera i Stalina. Ludność Zachodniej Wielkopolski pod okupacją niemiecką i przemocą komunistyczną (1939 – 1945 – 1956). Analizy, wspomnienia i dokumenty”, Opalenica 2009.
3. J. Pańczakowa, M. Cichoń, „Powstańcy Wielkopolscy w grobach katyńskich”, Poznań 2010.
4. „Martyrologia policjantów województwa poznańskiego II RP”, pod red. Z. Smolarka, A. Borowskiego, Szczytno 2010.
13. St. post. PP Franciszek Stranz (udostępniła Agnieszka Andrzejak)
14. Artykuł Klemensa Stróżyńskiego, „Wróciłem z drogi do Ostaszkowa”, opublikowany we „Wronieckich Sprawach”, nr 2/1991, s. 9
15. Okładka broszury Jerzego Łojka (pseud. Leopold Jeżewski), „Sprawa Katynia”, Wielkopolska Inicjatywa Wydawnicza WIW, Poznań 1981 (własność P. Pojasek)
16. Blok znaczków „Madonny Polskie”, Wyd. Poczta Solidarności, 1983 (własność P. Pojasek)
Kopiowanie, modyfikowanie, publikacja oraz dystrybucja całości lub części artykułu bez uprzedniej zgody właściciela – są zabronione.
