Zygmunt Wilczewski (1877-1930)
Powstaniec wielkopolski we Wronkach
Zygmunt Wilczewski urodził się 29 grudnia 1877 r. we Wronkach w rodzinie znanego architekta i budowniczego Maksymiliana i jego żony Otylii z Degórskich. Ukończył studia architektoniczne we Friedbergu oraz na Politechnice w Berlinie-Charlottenburgu. Po śmierci ojca w 1908 r. przejął jego przedsiębiorstwo budowlane i kontynuował rodzinną tradycję, m.in. w latach 1907–1908 zaprojektował i zbudował pałac w Niechłodzie koło Leszna, szpital w Szamotułach, budynki „Rolnika” i budynek Bractwa Strzeleckiego we Wronkach. Przez całe życie mieszkał we Wronkach, w willi z tartakiem przy ulicy Poznańskiej. Po krachu finansowym, spowodowanym nietrafionymi zakupami drewna z opanowanej przez sówkę-choinówkę Puszczy Nadnoteckiej (1922–1924), zarówno willa jak i tartak przeszły w ręce wierzyciela, którym było jedno z warszawskich towarzystw ubezpieczeniowych.
W 1910 r. należał do współzałożycieli Spółdzielni „Rolnik” we Wronkach, a od 1913 r. był członkiem jej zarządu. Oprócz tego przez 19 lat był czynnym członkiem rady nadzorczej Banku Ludowego we Wronkach, a od 1926 r. także jej prezesem. W styczniu 1912 r. na wiecu agitacyjnym wszedł w skład zarządu zawiązanego wówczas Polskiego Towarzystwa Wyborczego na Wronki i okolicę. Krótko po zakończeniu I wojny światowej 17 listopada 1918 r. został wybrany do zawiązanej w tym dniu Wronieckiej Rady Ludowej (WRL) mającej przygotowywać miejscowe społeczeństwo do przejęcia całej władzy w polskie ręce. Trzy dni później 20 listopada w Szamotułach na zjeździe przedstawicieli rad z powiatu szamotulskiego wszedł w skład Powiatowej Rady Ludowej. Z kolei 24 listopada został wyznaczony przez WRL na kontrolera dotychczasowego niemieckiego burmistrza Wronek. 29 stycznia 1919 r. wszedł do utworzonej przez WRL komisji wojskowej. W tym czasie należał także do pierwszego zarządu PCK we Wronkach. Jego podpis widnieje na emitowanych przez „Magistrat Miasta Wronek” pieniądzach zastępczych ważnych od 3 listopada 1919 r. do 1 kwietnia 1920 r. W październiku 1920 r. należał do Komitetu Honorowego Zjazdu Katolickiego w Poznaniu. W 1923 r. z okazji 10-lecia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Wronkach był jednym z chrzestnych ojców poświęconego wówczas sztandaru tej organizacji. Poza tym w latach dwudziestych był członkiem magistratu i zastępcą burmistrza Wronek. W 1926 r. został również członkiem Sejmiku Powiatowego Związku Komunalnego w Szamotułach, a na posiedzeniu Towarzystwa Kupców w Szamotułach wybrano go kandydatem na drugiego zastępcę męża zaufania Ubezpieczalni Urzędników Prywatnych. Dwa lata później, w 1928 r., wszedł w skład rady Komunalnej Kasy Oszczędności powiatu szamotulskiego.
W lutym 1920 r. poślubił Marię Zuzannę Rakowską (1899–1936), córkę znanego architekta Stanisława Rakowskiego i jego żony Jadwigi Zapałowskiej, wnuczkę poznańskiego bankowca Feliksa Rakowskiego, jednego z założycieli Banku Związku Spółek Zarobkowych i dyrektora Banku Przemysłowców. Pozostawił dwóch synów: Stanisława (1921) i Andrzeja (1923).
Zmarł 7 czerwca 1930 r. i został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym we Wronkach. Wdowa po nim Maria Wilczewska wyszła powtórnie za mąż za znanego we Wronkach lekarza dr. Zimniaka.
Piotr Pojasek. Wronki, 2018/2019 rok
Opracowano na podstawie:
1. Biskupski Antoni, Historja 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (7 Pułku Strzelców Wlkp.) t 1: Walki powstańcze na froncie zachodnim i północnym Wielkopolski. Organizacja pułku, Bydgoszcz 1925.
2. „Dziennik Poznański” 1930, nr 133.
3. „Gazeta Szamotulska” 1923, nr 79; 1924, nr 43; 1926, nr 8, 97 i 119; 1927, nr 7; 1928, nr 152; 1929, nr 4, 91 i 115; 1930, nr 67.
4. Grot Czesław, Wronki. Z dziejów miasta. Od czasów najdawniejszych do 1945 roku, Wronki 1987.
5.Hanyż Andrzej, Ziemia Szamotulska w walce o wolność 1793–1919, Szamotuły 1939.
6.Krzyślak Barbara i Kurzawa Zofia, Fasada kościoła „na Łazarzu” w Poznaniu. Projekt Maksymiliana Wilczewskiegi, „Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski” 2015, t. 10.
7. Księga adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1928.
8. Michalak Wiesław, Budowniczy z Wronek. Działalność rodu Wilczewskich, „Goniec Ziemi Wronieckiej” 2015, nr 2–3.
9. Piechota Wojciech, Rys historyczny willi Wilczewskiego we Wronkach, http://www.wokwronki.pl/pl/aktualnosci-historia/
10. „Poradnik Spółdzielni: organ Związku Spółdzielni Zarobkowych i Gospodarczych” 1923, nr 12.
11. „Przewodnik Katolicki” 1920, nr 43.
12. „Sprawozdanie Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych na Poznańskie i Prusy Zachodnie Za Rok 1911” Poznań 1912 (i kolejne roczniki do 1919); „Pięćdziesiąte Sprawozdanie Związku Spółdzielni Zarobkowych i Gospodarczych Za Rok 1921”, Poznań 1922 (i kolejne roczniki do 1930).
13. „Stella. Towarzystwo Kolonii Wakacyjnych i Stacji Sanitarnych tow. zap. w Poznaniu XXIII Sprawozdanie za rok 1918” Poznań 1919.
14. Śliwa Marian, Michalak Wiesław, Czas Pamięci. Powstańcy wielkopolscy Ziemi Wronieckiej, Wronki 2008.
15. Informacje udostępnione przez Katarzynę Jakubas z Warszawy.
Kopiowanie, modyfikowanie, publikacja oraz dystrybucja całości lub części artykułu bez uprzedniej zgody właściciela – są zabronione.
