Widok na miasto z ratuszem w tle
Poniżej zamieszczam kilka amatorskich zdjęć, które wykonałem w latach 2013-15 z okna strychu naszego muzeum. W kadrze jest widoczny fragment panoramy Wronek z ratuszem, wieżą ciśnień oraz poddaszami (z lewej) Domu Jadwigi i (z prawej) dawnego domu Błażejewskich. Możemy zatem zobaczyć, jak wygląda ten sam widok w różnych porach dnia i roku. Ostatnie zdjęcia przedstawiają „gorejące” niebo nad dachami starówki wronieckiej o zmierzchu w dniu 28 października 2013 roku oraz to samo ujęcie w szarej, jesiennej aurze.
Słowo o wspomnianych budowlach
Stary spichrz przy ul. Szkolnej będący siedzibą muzeum, powstał w połowie XIX wieku (jako datę budowy podaje się rok 1856). Oryginalności wyglądu elewacji budynku dodają płyciny, które zamknięte są w ośli grzbiet ozdobnymi łukami. U podnóża spichrza od strony południowej jest zlokalizowany ostatni zachowany fragment fosy miejskiej. Za fosą rozciąga się rejon dzisiejszej ulicy Kościuszki, który pierwotnie zwano „wioską”, później „ulicą Ogrodową”, w końcu przemianowano na „Jadwigi”, a następnie na „Kościuszki”.
Obecny ratusz oddany został oficjalnie do użytku w dniu 5 listopada 1910 roku. W tym czasie urząd burmistrza pełnił Paul Hornig, rodem z Janowca Wlkp. Mało kto dziś wie, że kiedyś biura magistratu mieściły się tylko na parterze, zaś piętro było zamieszkane przez rodzinę aktualnego burmistrza. Jako ciekawostkę dodam, że mieszczący się na rynku poprzedni ratusz wzmiankowany jest jeszcze w źródłach w roku 1793 – później słuch po nim zaginął. Ratusz wroniecki posiada ilustrowany zdjęciami opis w albumie „Wielkopolskie ratusze” (wydawnictwo pod red. L. Bednarskiej, Poznań 2005).
Z kolei wieża ciśnień została zbudowana w 1893 roku. Wieża stanowiła integralny element kompleksu Centralnego Więzienia Prowincji Poznańskiej. Autorem koncepcji architektonicznej obiektu był radca budowlany Bohdan Gisevius z Berlina. Neogotycki kostium architektoniczny zaczerpnięty został m.in. ze średniowiecznego budownictwa obronnego. Więcej na temat zabytku można przeczytać w artykule Mirona Urbaniaka „Wieża wodna więzienna we Wronkach”, który jest dostępny w „Kronice Wielkopolski” (nr 3/2010).
Dom Jadwigi przy ul. Kościuszki 20 (dawniej Jadwigi) pochodzi z 1903 roku. Ten potężny gmach zaprojektował i wybudował budowniczy z Wronek Maksymilian von Wilczewski. Historia domu jest związana z fundacją charytatywną ks. Józefa Grabowskiego (żyjący w latach 1836-1923 i pochowany w krypcie kaplicy rodzinnej na cmentarzu parafialnym we Wronkach). Patronką domu, na cześć matki fundatora (Jadwigi z Dezorów, 1. voto Grabowskiej, 2. voto Słodowiczowej), wybrano św. Jadwigę Śląską. W latach 1906-61 mieścił się tu sierociniec, który przez większość tego czasu prowadziły siostry służebniczki. O Domu Jadwigi, osobie ks. radcy Grabowskiego i siostrach zakonnych pisze Piotr Nowak w książce „Dzieje parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej we Wronkach” (Poznań 2011).
Dawny dom Błażejewskich przy ul. Kościuszki 9 datowany jest na koniec XIX wieku. Przed laty mieszkał w nim Walenty Błażejewski (1878-1951), o którym Janusz Łopata-Łowiński napisał: „Był w okresie dwudziestolecia (1919-1939) postacią we Wronkach wybitną, cieszącą się dużym autorytetem i poważaniem za wkład w wyzwolenie Wronek spod pruskiego panowania, a także za przewodzenie miejscowym sokołom [Towarzystwo Gimnastyczne SOKÓŁ]” („Wronieckie Sprawy”, nr 1/1995). Należy nadmienić, że nazwisko W. Błażejewskiego często występuje w książce „Czas pamięci. W 90. rocznicę Powstania Wielkopolskiego” autorstwa Mariana Śliwy i Wiesława Michalaka (Wronki 2008). Muzeum Ziemi Wronieckiej posiada liczne pamiątki po rodzinie Błażejewskich, w tym po samym Walentym Błażejewskim.
Piotr Pojasek. Grudzień 2015.
Postscriptum
Przy okazji chciałbym zwrócić uwagę na konieczność trwałego upamiętnienia (np. nadanie imienia ulicy?) osoby ks. Józefa Grabowskiego i osoby Walentego Błażejewskiego. Pierwszy z nich oddał swój majątek sierotom fundując Dom Dziecka, a drugi latami formował ducha patriotyzmu wśród miejscowej młodzieży, z którą wyzwalał Wronki w pamiętnym roku 1918.
Cześć Ich pamięci!
Kopiowanie, modyfikowanie, publikacja oraz dystrybucja całości lub części artykułu bez uprzedniej zgody właściciela – są zabronione.
